ทีมวิจัย Operation BIM
รศ. ดร.วิลาวัลย์ มหาบุษราคัม
ภาควิชาเคมี คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์

แรกรู้จัก

ดิฉันได้รู้จัก ดร.พิเชษฐ์ครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ. 2524 ในขณะที่เป็นนักศึกษาชั้นปีที่ 3 ภาควิชาเคมี คณะวิทยาศาสตร์ และได้เลือกลงทะเบียนเรียนวิชากลไกปฏิกิริยาเคมีอินทรีย์ วิชาสเปกโทรสโกปี ที่อาจารย์เป็นผู้สอนอาจารย์พิเชษฐ์สอนให้เข้าใจได้ง่าย สนุก เป็นกันเอง มีมุขตลกแทรกเป็นระยะ เรียนแล้วเพลิน ดิฉันมักจะมีคำถามในห้องเรียนบ่อยครั้ง ไม่ได้แปลว่าอาจารย์สอนไม่เข้าใจ แต่เป็นเพราะการสอนของอาจารย์ชวนให้ติดตามการเรียน และชวนให้คิดตาม ปีต่อมาก็ได้ลงทะเบียนเรียนวิชาอื่นๆ ที่อาจารย์สอนอีก เช่น วิชาโฟโตเคมีอินทรีย์และวิชาผลิตภัณฑ์ธรรมชาติ

เมื่อเข้าสู่ชั้นปีที่ 4 นักศึกษาภาควิชาเคมีทุกคนจะต้องลงทะเบียนเรียนวิชาโครงงานทางเคมี เกี่ยวกับการทำวิจัย มีการบูรณาการความรู้ทางวิชาการที่เรียนมา วิชานี้นักศึกษาจะต้องติดต่ออาจารย์ในภาควิชาเคมีเพื่อขอให้เป็นอาจารย์ที่ปรึกษา เราจึงต้องหาข้อมูลว่า อาจารย์ท่านใดทำวิจัยเกี่ยวกับอะไรบ้าง งานวิจัยลักษณะนั้น เราชอบหรือไม่ ใช้ความรู้สาขาใดบ้าง เราถนัดหรือไม่ ในที่สุดดิฉันก็คิดว่า การวิจัยด้านผลิตภัณฑ์ธรรมชาติน่าจะเป็นงานที่ดิฉันจะสนุกกับมันได้ และน่าจะทำได้ดี ประกอบกับประทับใจการสอนของอาจารย์พิเชษฐ์ จึงติดต่อขอให้อาจารย์เป็นที่ปรึกษา ทำวิจัยกับอาจารย์ ด้านผลิตภัณฑ์ธรรมชาติ

งานวิจัยที่ได้รับคือ การศึกษาสารประกอบในเปลือกมังคุด เพื่อหาสารที่มีฤทธิ์ต้านแบคทีเรีย อาจารย์พิเชษฐ์ได้สอนหลักการในการทำวิจัย การได้มาซึ่งหัวข้อวิจัย การวิเคราะห์

อาจารย์เล่าให้ฟังถึงแรงจูงใจในการตั้งโจทย์วิจัยนี้ว่า ลุงเขียว พัฒนจรินทร์ นักการภารโรงที่ภาควิชาเคมี คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ได้บอกอาจารย์พิเชษฐ์ถึงสรรพคุณของมังคุด ว่าชาวบ้านใช้เปลือกมังคุดฝนกับน้ำปูนใส รักษาแผลหนอง ซึ่งหมายความว่า ใสเปลือกมังคุดต้องมีสารประกอบที่สามารถต้านการเจริญของแบคทีเรียที่ทำให้เกิดหนองได้ และสารนั้นน่าจะมีสมบัติเป็นกรดอ่อน       

แนวทางการสอนการทำวิจัยของอาจารย์ และการดูแลเอาใจใส่ในการทำวิจัยอย่างสม่ำเสมอ ให้คำแนะนำและช่วยแก้ปัญหา ทำให้งานวิจัยดำเนินไปได้ดี เป็นผลให้ดิฉันชอบงานวิจัยและมีความสุขกับการทำวิจัยจนถึงปัจจุบัน เมื่อดิฉันได้ทำงานเป็นอาจารย์ ก็ได้นำความรู้ต่างๆ มาขยายผลต่อกับลูกศิษย์

จากศิษย์สู่ผู้ร่วมทีมวิจัย

หลังเรียนจบปริญญาตรีแล้ว ดิฉันได้เรียนต่อปริญญาโทและทำวิจัยเพื่อวิทยานิพนธ์ โดยมีอาจารย์พิเชษฐ์เป็นที่ปรึกษา เมื่อจบปริญญาโทอาจารย์ติดต่อหาทุนการศึกษาให้ได้เรียนต่อปริญญาเอก งานวิจัยที่ทำทั้งในระดับปริญญาตรี โท เอก ของดิฉันจึงล้านเกี่ยวข้องกับสารจากมังคุด และเมื่อกลับมาเป็นอาจารย์ ดิฉันยังนำสารที่ได้จากมังคุดมาขยายผลต่อ โดยมีการติดต่อประสานงานกับอาจารย์พิเชษฐ์อย่างสม่ำเสมอ

แบบอย่างและความประทับใจ

ดิฉันเคยมีโอกาสได้ลงพื้นที่ทำงานในหมู่บ้านภาคใต้ในจังหวัดยะลา นราธิวาส และนครศรีธรรมราชร่วมกับอาจารย์พิเชษฐ์ ช่วงที่อาจารย์ยังอยู่มอ. อาจารย์มีงานวิจัยสารสกัดจากผลส้มแขกซึ่งพบว่าสามารถลดการสร้างไขมัน และจำนำมาผลิตเป็นอาหารเสริมลดไขมัน จึงต้องหาข้อมูลแหล่งวัตถุดิบ ปริมาณที่ได้ต่อปี ฤดูกาลออกผลผลิต ราคา อาจารย์พิเชษฐ์เดินทางเข้าไปในหมู่บ้านต่างๆ ที่ทราบว่าเป็นแปล่งผลส้มแขก อาจารย์เสาวลักษณ์และดิฉันมักจะได้ร่วมทางอยู่เสมอ เนื่องจากดิฉันพูดภาษาปักษ์ใต้ได้

การได้ร่วมทางในครั้งนั้น เสมือนกับเป็นภาคปฏิบัติของการเริ่มทำธุรกิจ ดิฉันได้เรียนรู้การหาแหล่งวัตถุดิบ การประมาณการวัตถุดิบ การติดต่อทำธุรกิจ การซื้อขาย และเกร็ดเล็กเกร็ดน้อยอีกหลายอย่าง

อาจารย์พิเชษฐ์มีหลักการในการทำงาน การคิด การวิเคราะห์ บนฐานข้อมูล คิดรอบด้าน คิดนอกกรอบ จริงจัง มุ่งมั่น คิดวิเคราะห์อย่างถี่ถ้วนแล้วทำทันที

จุดเด่นของอาจารย์พิเชษฐ์

อาจารย์พิเชษฐ์เป็นคนชอบคิด คิดได้ตลอดเวลา จึงมักมีโจทย์วิจัยใหม่ๆ ให้ทีมวิจัยได้ตื่นเต้นและอยากจะหาคำตอบด้วยอยู่ตลอดเวลา ดิฉันยังเคยคุยเล่นกับอาจารย์เสาวลักษณ์ว่าอาจารย์พิเชษฐ์จะเคยมีเวลาพักสมองบ้างไหม

การคิดวิเคราะห์ของอาจารย์อยู่บนพื้นฐานของข้อมูล หลายเรื่องที่ไม่ได้อยู่ในสายงานของอาจารย์มาก่อน เช่นเรื่องที่เกี่ยวกับทางด้านเภสัชวิทยา อาจารย์ก็จะศึกษา ค้นหามาอ่าน และร่วมหารือกับทีมงานประกอบกับอาจารย์เป็นคนเก่ง มีปฏิภาณไหวพริบดีมาก คิดเร็ว ทำเร็ว จึงทำให้สามารถเข้าใจเรื่องราวได้อย่างรวดเร็ว ส่งผลให้สามารถหาคำตอบได้ในเวลาสั้นๆ และที่สำคัญอีกข้อหนึ่งคือ อาจารย์ทำงานแบบใกล้ชิดกับงานตลอดเวลา รู้ทุกขึ้นตอน เมื่อมีปัญหาก็หาทางแก้ไขได้ทันที

การทำงานของอาจารย์สอดคล้องกับคำพูดที่อาจารย์เคยพูดเมื่อดิฉันยังเป็นนักศึกษาว่า “เราเป็นคนที่รู้ดีที่สุดในงานที่เราทำ”

ประโยชน์จากงานวิจัยเรื่องมังคุด

ตลอดระยะเวลากว่า 30 ปีที่ผ่านมา เราเป็นกลุ่มแรกที่พบฤทธิ์ของมังคุดในการต้านการเจริญของแบคทีเรียและขยายผลออกมาในรูปของชุดเครื่องสำอางแก้ปัญหาสิวและบำรุงผิว การวิจัยเพิ่มเติมโดยทีมวิจัยจนได้สูตรผสม GM1 กับผลไม้ และจำหน่ายเป็นผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่ช่วยปรับภาวะภูมิคุ้มกันให้สมดุล ช่วยให้ผู้ที่มีปัญหาการเจ็บป่วยมีคุณภาพชีวิตดีขึ้นมีความสุขมากขึ้น นอกจากนี้ผลิตภัณฑ์เหล่านี้ยังใช้วัตถุดิบจากผลมังคุดซึ่งเป็นผลไม้ไทย เป็นการใช้วัตถุดิบในประเทศ ช่วยให้ชาวสวนมีแหล่งจำหน่ายผลผลิตได้มากขึ้น

คุณสมบัติของการเป็นนักวิจัยที่ดี

สิ่งสำคัญในตัวอาจารย์พิเชษฐ์ที่ดิฉันเห็นว่าน่าถือเป็นแบบอย่างสำหรับนักวิจัยรุ่นหลังมีอยู่หลายประการ อาจารย์พิเชษฐ์เป็นคนแรกที่ให้ความรู้ด้านวิจัยแก่ดิฉัน วิธีการสอนของอาจารย์ทำให้ดิฉันชอบงานวิจัยอาจารย์เป็นแบบอย่างนักวิจัยที่ดิฉันประทับใจ คือต้องคิด ต้องตั้งโจทย์ ต้องมีข้อมูล ต้องค้นคว้า ถ้าอยากเห็นว่าจะเกิดอะไรขึ้น อยากรู้ว่าผลจะออกมาอย่างไร ต้องมุ่งมั่น จริงใจ ไม่ท้อแท้ เพราะหลายครั้งที่การทดลองมักจะไม่เป็นไปตามที่คิด นักวิจัยที่ดีต้องมองในแง่บวก ต้องวางแผน และต้องลงมือทำด้วยตนเอง และที่สำคัญคือต้องซื่อสัตย์ ไม่เติมแต่งข้อมูล

ความสัมพันธ์ยืนยาว

อาจารย์พิเชษฐ์เป็นคนดูแลเอาใจใส่เพื่อนร่วมงานดีมาก ให้เกียรติและเคารพความคิดเห็นของเพื่อนร่วมงาน ติดต่อ ส่งข่าวให้ทีมงานทราบความก้าวหน้าอย่างสม่ำเสมอ  

อาจารย์ไม่เคยหวงความรู้ ในระหว่างร่วมงานอาจารย์จะบอกเล่ากลยุทธ์ในการวิจัย การนำงานวิจัยมาขยายผลทางธุรกิจ ดิฉันฟังแล้วฮึกเหิมนี่อาจเป็นกลยุทธ์หนึ่งของอาจารย์ที่ทำให้ดิฉันอยากทำวิจัยต่อไปเรื่อยๆ ก็อาจเป็นได้

อาจารย์พิเชษฐ์เคยอยู่ที่ มอ. แต่ได้ย้ายไปอยู่เชียงใหม่ 20 กว่าปีแล้ว งานวิจัยน่าจะเป็นสื่อหลักที่ทำให้ดิฉันกับอาจารย์ต้องติดต่อกันสม่ำเสมอจริงๆ แล้วในช่วงระยะหลัง งานวิจัยของอาจารย์จะเกี่ยวข้องกับอาจารย์อำไพ อาจารย์ปรัชญา และอาจารย์ศิริวรรณ เป็นหลัก ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับดิฉันและอาจารย์เสาวลักษณ์เริ่มเบาลง แต่อาจารย์พิเชษฐ์ก็ยังส่งข่าวความก้าวหน้าและเชิญเราเข้าร่วมงานประชุมเช่นเดิม